Έτσι θυμάμαι πάντα τον Μάνο

    Η συναυλία ήταν στο θέατρο της Εφέσου. Πάνε χρόνια. Δυο ιερά ελληνικά τέρατα. Ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με τον εκ Τουρκίας μουσικοσυνθέτη Λιβανελί. Οι ιωνικές κολώνες, σε όλη τη διαδρομή ήταν σκεπασμένες με τούρκικες σημαίες. Σαν μια φθηνή, κακόγουστη ταπετσαρία που την ξέρναγε η υγρασία της ιστορίας. Πρώτος βγήκε στη σκηνή ο Μάνος Χατζιδάκις. Και τοποθέτησε από τις πρώτες νότες ένα διάφανο γυαλί απέναντι στο κοινό του. Πάντα ανάμεσα στο κοινό και στον Χατζιδάκι υπήρχε ένα διάφανο γυαλί. Μια σοφή απόσταση. Δεν χαριεντιζότανε με μάτια. Δεν ορεγότανε παλαμάκια. Αυτός και το έργο του... Σε όποιον.

  Μετά βγήκε ο Θεοδωράκης και το κλίμα άλλαξε. Θυμάμαι πόσο με είχε παραξενέψει ότι το κοινό γνώριζε όλους τους στίχους των τραγουδιών του. Πόσο γλεντάγανε. Πόσο μεθυσμένοι, αν και αμέθυστοι. Και πόσο ο «Ζορμπάς», απογείωσε τη νύχτα μας. Ένας διονυσιασμός απόλυτος που έφτανε φεγγάρι. Κι εκείνος, στο κέντρο της σκηνής, σαν μυθικός Θεός, είχε μάλιστα καθίσει σε μια καρέκλα και τραγουδούσε, μα κυρίως φουμάριζε δόξα. Και καθρεφτιζότανε στα μάτια που πόνεσαν να πιάνουν τον ρυθμό με παλαμάκια και πολύ έδειχνε ότι του άρεσε.

  Στο τέλος, στα παρασκήνια, ο Θεοδωράκης πληθωρικός, με απλωμένα εκείνα τα τεράστια χέρια του, μιλούσε χειρονομώντας πλούσια. Ο Χατζιδάκις τελείως διαφορετικός. Αυτός και ο εαυτός του... Για όποιον. Κι αν κανένας; «Αυτός» του έφτανε.

  Η συναυλία ήταν στο θέατρο της Εφέσου. Είχα την τεράστια τύχη να παραβρίσκομαι.
Στον Θεοδωράκη παρέδωσα πολλάκις την καρδιά μου να τη λαχανιάσει. Αλλά στον Χατζιδάκι... Ακούμπησα την ψυχή μου. Γιατί; Ίσως εκείνο το διάφανο γυαλί... Εκείνη η σοφή απόσταση... Εκείνη η αυτονομία του μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στις πολλές κινήσεις κι ομιλίες... Μα πώς την κατάφερε!
Τόσο αυτοτελώς πλήρης.
  ΥΓ: Τι τυχερή γενιά! Αυτά ήταν τα στρατόπεδά μας... Στου Μίκη ή στου Μάνου;

ΡΕΑ ΒΙΤΑΛΗ